در دهه‌های اخیر، مسئله مدیریت پسماند و بازیافت ضایعات به عنوان یکی از مسائل حیاتی حاکم بر صنعت و زندگی روزمره به شمار می‌رود. ضایعات، دسته‌ای از زباله‌های دورریختنی هستند که به دلیل ناتوانی در استفاده مستقیم، به فرآیند بازیافت تحت می‌روند. این مفهوم، در حال حاضر اهمیت بسیاری یافته و بسیاری از صنایع و اقتصادها از فرآیند بازیافت ضایعات بهره می‌برند. در این مقاله از شرکت فولاد هفت، به بررسی کاربردهای گسترده تولید ضایعات در صنعت و زندگی روزمره پرداخته و اهمیت فرایند تولید ضایعات را بررسی می‌کنیم.
کاربردهای ضایعات
ضایعات، دسته‌ای از زباله‌های دورریختنی هستند که به دلیل عدم قابلیت استفاده مستقیم، به فرایند بازیافت و تبدیل می‌شوند. این مفهوم در حال حاضر اهمیت بیشتری یافته و بسیاری از کارگاه‌ها و کارخانه‌ها از فرایند بازیافت ضایعات بهره می‌برند. ضایعات در صنعت و زندگی روزمره دارای کاربردهای گسترده‌ای هستند. این کاربردها شامل موارد زیر می‌شوند:
1. تولید محصولات بازیافتی:
ضایعات، به عنوان مواد اولیه، در تولید محصولات بازیافتی به کار می‌روند. این محصولات شامل کاغذ بازیافتی، پلاستیک بازیافتی و فلزات بازیافتی می‌باشند.
2. تولید انرژی:
برخی از ضایعات، مانند ضایعات آلی، می‌توانند به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار گیرند. فرآیندهای تبدیل ضایعات به انرژی شامل تبدیل زباله‌های جامد به انرژی و تولید بیوگاز می‌شوند.
3. تولید کود و آلیاژها:
برخی از ضایعات کشاورزی و صنعتی به عنوان مواد اولیه در تولید کودها و آلیاژهای مختلف استفاده می‌شوند.
4. ساخت مصنوعات و محصولات فنی:
ضایعات پلاستیک، فلز و شیشه می‌توانند در تولید مصنوعات، ساخت قطعات خودرو و تولید محصولات فنی مانند دستگاه‌های الکترونیکی به کار روند.
5. تولید خمیر کاغذ و کاغذ بازیافتی:
بازیافت ضایعات کاغذی به تولید خمیر کاغذ و کاغذ بازیافتی کمک می‌کند و از برداشت چوب به عنوان منبع اصلی جلوگیری می‌کند.
6. تولید مصالح ساختمانی:
ضایعات ساختمانی، مانند بتن بازیافتی و فلزات بازیافتی، در تولید مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
7. تولید لباس بازیافتی:
ضایعات پارچه و پوشاک، با بازیافت و استفاده مجدد، می‌توانند به تولید لباس‌های بازیافتی کمک کنند.
8. کاهش آلودگی زیست محیطی:
با استفاده از فرآیند بازیافت، میزان زباله‌های دورریختنی کاهش می‌یابد و به حفظ محیط زیست کمک می‌شود.
کلیدی‌ترین نکته در استفاده از ضایعات، دسته‌بندی و بازیافت بهینه آنهاست تا از منابع طبیعی حفاظت شود و به تولید مستدام کمک شود.
معرفی فرایند تولید ضایعات
فرایند تولید ضایعات یک فرآیند گسترده است که از منابع خانگی، عمومی و صنعتی به دست می‌آید. قراضه‌ها به دو گروه داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند. قراضه‌های داخلی از بخش تولید محصولات فولادی حاصل می‌شوند و به دلیل عدم خروج از چرخه صنعت، در آمار قراضه‌های تولیدی ثبت نمی‌شوند.
قراضه‌های خارجی به دو دسته جدید و قدیمی تقسیم می‌شوند. قراضه‌های خارجی جدید توسط تهیه‌کنندگان نهایی محصولاتی نظیر بدنه خودرو تولید می‌شوند و به دلیل مشخص بودن ترکیبات شیمیایی و عدم وجود آلودگی، دارای کیفیت اولیه مناسبی هستند. این قراضه‌ها شامل تراشه و براده‌های حاصل از ماشین‌کاری و برش کاری نیز می‌شوند.
قراضه‌های خارجی قدیمی به عنوان قراضه‌های فرسوده شناخته می‌شوند. این قراضه‌ها شامل اجزای ساختمانی، وسایل خانگی (مانند فریزر و یخچال)، قطعات خودرو، آهن‌آلات باقی‌مانده از خرابی‌های طبیعی و دیگر موارد هستند. ارزش قراضه‌های آهن خارجی قدیمی معمولاً پایین‌تر است و احتیاج به فرآیندهای بازیافت بیشتر دارند.
در کل، ضایعات از سه منبع مختلف تأمین می‌شوند: خانگی، عمومی و صنعتی. این ضایعات با انجام عملیات بازیافت و تفکیک مناسب، قابل استفاده مجدد هستند. اهمیت تفکیک و بازیافت در فرایند مدیریت ضایعات بسیار حائز اهمیت است، زیرا این اقدامات به حفظ محیط زیست کمک می‌کنند و منابع طبیعی را صرفه‌جویی می‌کنند.
مراحل تولید این محصول
تولید ضایعات یک فرآیند پیچیده است که مراحل مشخصی را ایجاب می‌کند. انسان‌ها با ایجاد ضایعات در طبیعت، نیازمند پیش‌برد مراحل خاصی برای بازیافت و استفاده مجدد از این مواد هستند. مهمترین مراحل این فرآیند عبارتند از:
1. جداسازی ضایعات:
ضایعات متنوعی دارند و برای بازیافت صحیح، جداسازی و تفکیک آنها الزامی است. این مرحله به عنوان یکی از اهم مراحل بازیافت، نقش اساسی دارد. تفکیک ضایعات باعث کاهش زمان بازیافت و افزایش کیفیت محصولات نهایی می‌شود.
2. آسیاب و خرد کردن پلاستیک:
در این مرحله، ضایعات خرد شده و به ماده اولیه تبدیل می‌شوند. این عمل باعث مشخص شدن میزان خالصی و آماده‌سازی برای تولید محصولات جدید می‌گردد. نوع ضایعات نیز تاثیرگذار است و نیاز به دستگاه‌های خاص دارد.
3. شست و شوی ضایعات:
پس از خرد کردن ضایعات، شستشو اهمیت زیادی دارد. استفاده از خطوط مکانیزه با استانداردهای مشخص شده، اطمینان از شستشوی بهینه را فراهم می‌کند. این مرحله به تمیز کردن و آماده‌سازی ضایعات برای مراحل بعدی کمک می‌کند.
4. خشک کردن ضایعات:
ضایعات پس از شستشو، آسیاب شده و دارای رطوبت هستند. خشک کردن آنها مرحله‌ای است که به کیفیت نهایی تاثیر می‌گذارد. ضایعات خشک شده با کیفیت بالاتری برخوردار هستند و برای تولید مواد اولیه با کیفیت استفاده می‌شوند.
5. تولید محصول جدید و به دست آوردن ماده اصلی:
نهایتاً، بازیافت ضایعات به تولید محصول جدید یا به دست آوردن ماده اولیه می‌انجامد. نوع بازیافت تعیین‌کننده این است که آیا ضایعات به عنوان ماده اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرند یا محصولات جدید تولید می‌شوند. این مرحله نیازمند دقت و اهمیت ویژه است.
با رعایت مراحل مشخص شده، امکان تولید مواد با کیفیت و کاهش آسیب به محیط زیست در اثر ضایعات افزایش می‌یابد.
انواع این محصول
انواع مختلفی از تولید ضایعات وجود دارند که به دلیل ویژگی‌ها و مشخصات خاص خود به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند.
یکی از انواع ضایعات، ضایعات فلزی هستند. این ضایعات شامل فلزاتی مانند آهن، آلومینیوم، روی، چدن و سایر فلزات ارزشمند می‌شوند. این فلزات، پس از بازیافت، می‌توانند دوباره به چرخه تولید بازگردانده شده و از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار باشند.
ضایعات غیر فلزی نیز دسته دیگری از ضایعات را تشکیل می‌دهند. این شاخه شامل زباله‌هایی نظیر شیشه، پلاستیک، کاغذ، کارتن، مواد ساختمانی و مواد شیمیایی است. این ضایعات نیز با بازیافت، قابل استفاده مجدد می‌شوند و ارزش اقتصادی خود را حفظ می‌کنند.
ضایعات الکترونیکی و الکتریکی نیز یک دسته مهم از ضایعات هستند که شامل دستگاه‌های الکترونیکی نظیر کامپیوتر، موبایل، تلویزیون، لامپ و باتری‌های قراضه می‌شوند. این ضایعات به دلیل حاوی مواد قیمتی نظیر طلا، نقره و سایر فلزات، مورد توجه بسیاری از کارخانه‌ها و کارگاه‌های بازیافت قرار گرفته‌اند.
استفاده از ضایعات در واقع به بازیافت و استفاده مجدد مواد ارزشمند کمک می‌کند و محیط زیست را حفظ می‌کند. بنابراین، با مدیریت صحیح ضایعات، امکان کاهش آسیب به محیط زیست و بهره‌وری بالاتر از منابع طبیعی فراهم می‌شود.
تولید ضایعات در چند خط
ضایعات، زباله‌هایی هستند که به دلیل عدم قابلیت استفاده مستقیم، به فرآیند بازیافت تحت می‌روند. این امر در صنعت و زندگی روزمره اهمیت زیادی یافته و از جمله کاربردها شامل تولید محصولات بازیافتی، تولید انرژی از ضایعات آلی، تولید کود و آلیاژها، ساخت مصنوعات و محصولات فنی، تولید خمیر کاغذ بازیافتی، تولید مصالح ساختمانی، تولید لباس بازیافتی، و کاهش آلودگی زیست محیطی می‌باشد. دسته‌بندی و بازیافت بهینه ضایعات از منابع طبیعی حفاظت کرده و به تولید مستدام کمک می‌کند.
فرآیند تولید ضایعات از منابع خانگی، عمومی و صنعتی به دست می‌آید و قراضه‌ها به داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند. تفکیک مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. مراحل این فرآیند شامل جداسازی ضایعات، آسیاب و خرد کردن پلاستیک، شست و شوی ضایعات، خشک کردن آنها و تولید محصول جدید و به دست آوردن ماده اصلی می‌شوند. با رعایت این مراحل، امکان تولید مواد با کیفیت و کاهش آسیب به محیط زیست افزایش می‌یابد.
ضایعات متنوعی از انواع فلزی گرفته تا غیر فلزی و الکترونیکی داریم. با بازیافت، این ضایعات به مواد ارزشمند تبدیل شده و محیط زیست حفظ می‌شود. به طور کلی، مدیریت صحیح ضایعات می‌تواند به کاهش آسیب به محیط زیست و بهره‌وری بالاتر از منابع طبیعی منجر شود.
